Nynorskordboka
samvit, samvett
substantiv inkjekjønn
| eintal | fleirtal | ||
|---|---|---|---|
| ubunden form | bunden form | ubunden form | bunden form |
| eit samvett | samvettet | samvett | samvetta |
| eit samvit | samvitet | samvit | samvita |
Opphav
frå lågtysk, etter latin conscientia ‘medvit’; jamfør norrønt samvizka ‘medvit, samvit’Tyding og bruk
medvit om kva som er rett eller urett, i samfunnet eller mellom menneske;
kjensle av kva ein bør eller ikkje bør gjere
Døme
- ha godt samvit;
- ha dårleg samvit;
- sosialt samvit;
- ho hadde eit vake samvit;
- eg har ikkje samvit til å gå frå han
Faste uttrykk
- ha noko på samvitet
- vere ansvarleg for noko kritikkverdig, ofte ulovleg;
vere skuldig i noko- geriljaen hadde mange menneskeliv på samvitet
- vere opphavet til noko
- ho har fleire bøker på samvitet
- på ære og samvitbrukt som høgtideleg lovnad
- eg lovar på ære og samvit å hjelpe deg